Кичик чаноқ аъзоларининг варикоз асосан туғиш ёшидаги аёлларда учрайдиган патология ҳисобланади. Адабиётда бу касаллик, шунингдек, аёл варикоцелиси, кичик чаноқ аъзоларининг варикози, сурункали чаноқ оғриғи синдроми сифатида ҳам танилган. Бундай беморлар қориннинг пастки қисмидаги оғриқларга шикоят қиладилар ва бу оғриқлар тик ҳолатда узоқ вақт туриш, жисмоний машқлар, гипотермия, жинсий алоқа пайтида кучаяди. Кўпинча оғриқ ост ва бел сохасига тарқалади (беради). Кичик чаноқ аъзоларининг варикози билан оғриган беморлар тез-тез ва узоқ вақт давомида чаноқ аъзоларининг сурункали яллиғланиш касалликларидан даволанадилар.

Ушбу касалликнинг икки тури мавжуд:

1. Кичик чаноқ бўшлиғининг веноз тўлақонли синдроми.

2. Қориннинг пастки қисми ва вулванинг варикоз кенгайиши.

Бу бўлиниш анча шартли, чунки 50% дан кўпроғида қориннинг пастки қисми  ва вулванинг варикоз томирлари кичик чаноқ бўшлиғи веноз томирларидан пайдо булиши мумкин ва аксинча.

Кичик чаноқ бўшлиғининг варикози ривожланишининг қуйидаги назариялари мавжуд: 1. Гормонал назария, прогестероннинг томирлардаги мушак ҳужайраларига таъсирига асосланган. 2. Катталашган бачадонни ретроперитонеал бўшлиқнинг асосий томирларига (ён бош ва пастки ковак вена) сиқиш орқали кичик чаноқ бўшлиғининг варикоз томирлари ривожланишини тушунтирувчи механик назария.

Ҳозирги вақтда кичик чаноқ бўшлиғининг варикози ривожланишининг асосий сабаби тухумдон венаси орқали рефлюкс (тескари қон оқими) мавжудлигидир. Қориннинг пастки қисми ва вулванинг варикози сабаби пастки ковак вена тизимига ва териости катта венасининг орқа ички оқими бўйлаб тарқаладиган сафенофеморал оқма орқали рефлюкс бўлиши мумкин. Қориннинг пастки қисми варикозининг кам учрайдиган сабаблари орасида ўтмишдаги чаноқ веналарининг тромбози ёки туғма томир дисплазияси хам бўлиши мумкин. Кичик чаноқ аъзоларининг варикозини қўзғатувчиси омил ҳомиладорликдир. Кичик чаноқ бўшлиғининг варикози ривожланишига мойилликни ултратовуш текшируви ёрдамида ҳомиладорликдан олдин аниқланиши мумкин (ушбу тадқиқот усулини ўтказишда тухумдон томирлари клапанларининг етишмовчилиги аниқланиши мумкин).

Қориннинг пастки қисми ва вулванинг варикози ҳомиладорлик даврида аёлларнинг 30 фоизида кузатилади ва такрорий ҳомиладорликнинг 2-ойидан кейин ярмидан кўпида бошланади, бу эса ушбу патологиянинг гормонал даражадаги ўзгаришлар билан боғлиқлигини тасдиқлайди. Гап шундаки, ҳомиладорликнинг ушбу пайтида ҳомиладор бачадон ҳали ретроперитонеал томирларнинг сиқилишига олиб келадиган ҳажмга этиб бўлмайди. Туғриқдан кейин қориннинг пастки қисми ва вулванинг варикоз томирлари кўпинча тўлиқ инволюцияга учрайди (тескари ривожланиш). Ҳомиладорликдан ташқари қориннинг пастки қисми ва вулванинг варикоз томирлари 2-10% ҳолларда сақланиб қолади. Кичик чаноқ бўшлиғининг веноз тўлақодиги ҳақиқий тарқалиш сабалари номаълум. Клиник кўринишларининг хилма-хиллиги ва диагностиканинг номукаммаллиги уни турли хил гинекологик (бачадон ва унинг қўшимчаларининг яллиғланиш касалликлари, эндометриоз), урологик (цистит), жарроҳлик (колит, Крон касаллиги ва бошқалар) ва ҳатто ортопедик (сон буғими) касалликлар сифатида яширади. Ҳозирги вақтда бу касаллик тухумдонларнинг веноз тўқимларининг варикоз кенгайиши ва бачадоннинг кенг пайлари билан боғлиқлиги исботланган. Асосий патогенетик момент тухумдон веналарининг клапан етишмовчилиги бўлиб, тескари қон оқимига ва кичик чаноқнинг веноз тўқимларида веноз босимнинг ошишига олиб келади. Мойиллик қилувчи омиллар бачадоннинг ретрофлексияси бўлиши мумкин, бу веноз қоннинг чиқишига тўсқинлик қиладиган бачадоннинг кенг пайининг эгилишига олиб келади, шунингдек, турли хил гинекологик касалликлар (эндометриоз, бачадон ва тухумдонларнинг ўсмалари). Сўнгги йилларда гормон терапияси ва контрацепциянинг салбий таъсири муҳокама қилинмоқди. Гормонал фоннинг таъсири, менопаузада кичик чаноқнинг веноз кўплиги синдромининг намоён бўлишидан далолат беради.

Ҳозирги вақтда ултратовуш диагностикасининг замонавий усулларидан фойдаланиш тўғри ташхис қўйиш имконини беради. Илмий нуқтаи назардан, шунингдек, трансбачадон флебография, оварикография каби инвазив диагностика усулларидан фойдаланган ҳолда "Кичик чаноқнинг варикоз томирлари" ташхисини тасдиқлаш керак. Клиник амалиётда ташхис ултратовуш текшируви натижалари асосида белгиланади (юқори сифатли тасвирлаш учун трансабдоминал (олдинги қорин девори орқали) ва трансвагинал (қин орқали) киришлар билан дуплекс сканерлаш қўлланилади). Ташхиснинг шубҳали ҳолатларида лапароскопияни қўллаб, даволош усулига айлантириш мумкин - тухумдон томирларини боғлаш. Компютер томографиясини, эҳтимол, аниқлаштиришни талаб қиладиган ҳолатларда ва биринчи навбатда, чаноқ аъзоларининг бошқа патологияларини истисно қилиш учун қўллаш мумкин.

Ташхисни стандартлаштириш ва даволашда дифференциал ёндашувга уриниш учун А.Е.Волков ва бошқалар. (2000) кенгайган томирларнинг диаметрига ва веноз кенгайишнинг локализациясига қараб кичик чаноқ бўшлиғининг варикоз томирларини таснифлади. Ушбу касалликнинг 3 даражаси мавжуд. Чанокдаги патологик жараённинг оғирлигига қараб, консерватив даволаш усуллари ва жарроҳлик аралашувлардан фойдаланиш мумкин.

1 ёки 2-даражали кичик чаноқнинг варикоз томирларида, қоида тариқасида, даволашнинг консерватив усуллари қўлланилади (венотоник, яллиғланишга қарши дорилар, физиотерапия машқлари). Кичик чаноқ бўшлиғининг веноз кўплиги синдромини консерватив даво - симптоматикдир, шу жумладан иш ва дам олиш шароитларини нормаллаштириш, сезиларли жисмоний зўриқиш ва тик ҳолатда узоқ вақт қолиш бундан мустасно. Кўп миқдорда сабзавот, мева ва ўсимлик ёғи, спиртли ичимликлар ва чекишни тўлиқ рад этиш туфайли диетани тузатиш керак. Ҳар куни қориннинг пастки соҳасига контрастли душ тавсия этилади ва ётган ҳолда амалга ошириладиган махсус машқлари тўплами ("қайин", "велосипед", "қайчи" ва бошқалар). Қонни веноз тўқимлардан эвакуация қилиш нафас олиш машқлари билан яхшиланади - қорин олд деворининг мушакларини ёрдамида секин чуқур нафас олиш ва чиқариш. Пастки оёқ томирларидан, қориннинг пастки қисми ва думбанинг веноз тўқимларидан қон қайтишини яхшилайдиган терапевтик махсус трикотаж кийиш мажбурийдир. Веноактив дорилар, масалан, стандарт дозада Детралекс кўрсатилади. Кузатишларга кўра, ушбу препаратни 2,5-3 ой давомида қабул қилиш оғриқнинг интенсивлигини ва касалликнинг бошқа белгиларининг оғирлигини камайтирди. Оғир пременструал синдром бўлганда Детралексни кутилган ҳайз кўришдан 1,5-2 ҳафта олдин бошлаш тавсия этилади.

Консерватив терапиянинг таъсири бўлмаса ёки кичик чаноқ бўшлиғининг 3-даражали варикоз томирлари мавжудлигида жарроҳлик даволаш қўлланилади. Жарроҳлик даволаш тактикасини танлаш рефлюкснинг локализациясига боғлиқ: ретроперитонеал киришдан тухумдон венасини боғлаш ёки лапароскопик усулда, тухумдон венасини эмболизация қилиш, кўпинча қориннинг пастки қисмида минифлебектомия амалиёти билан биргаликда қилинади. Қориннинг пастки қисми ва оёқ вена томирларининг комбинацияланган шикастланиши бўлса, венэктомия кўрсатилади (Троянов-Тренделенбург операцияси ёки кроссэктомия). Ҳар бир ҳолатда жарроҳлик аралашуви даражаси индивидуал равишда ҳал қилинади. Кичик чаноқ бўшлиғининг варикоз томирлари пастки қоринда сурункали оғриқни келтириб чиқарадиган турли касалликлар билан қопланган кенг тарқалган патология ҳисобланади. Ва фақат аниқлаш, ташхис қўйиш ва даволаш босқичларида турли ихтисосликдаги шифокорларнинг биргаликдаги иши беморларнинг ҳаёт сифатини, жисмоний ва психологик қулайликни яхшилашга олиб келиши мумкин. Ҳеч қандай ҳолатда ўз-ўзингизни даволаш билан шуғулламанг !!!

Тошкент ва Самарқандда флеболог билан маслаҳатлашиш учун рўйхатдан ўтинг.

Тошкент тел.: +99871 235-61-00

Самарқанд тел.: +99895 410-61-00